Değişen iklim başta olmak üzere hastalık, zararlı sorunu, kalite ve verim şartları göz önüne alındığında ıslah edilmiş tohumlar iyi bir alternatif olarak karşımıza çıkıyor. Yetiştiricilikte verimli ve kaliteli üretim için yapılan melezleme çalışmalarının tümüne tohum ıslahı deniyor.
Tohum ıslahı tarihinin, tarım kadar eski olduğuna inanılıyor. Dünyada ilk tohum ıslahının avcı-toplayıcı toplumdan yerleşik hayata geçişte ilkel formda başladığı kabul ediliyor.
Günümüzdeki modern ve teknolojik biçimin miladı ise 1860’lı yıllarda Gregor Mendel’in Viyana’da yaptığı bezelye deneyi olarak görülüyor. Mendel sarı ve yeşil bezelye tohumlarını melezlemiş, çekinik ve baskın gen kavramlarını ortaya koyarak tohum ıslahının temellerini atmıştır. Ardından 1903’te Danimarkalı botanikçi Wilhelm Johannsen tarafından fasulye üzerinde benzer bir çalışma yapılmıştır. Türkiye’de ise kayıtlı ve güncel bilimsel tekniklere dayanan ilk tohum ıslahı uygulamalarının geçmişi 1925 yılına dayanmaktadır. Günümüzde domatesten hıyara, biberden fasulyeye birçok farklı sebzenin ıslah çalışmaları başarılı sonuçlar vermektedir.
Islah edilmiş tohumlar ile…
Aynı türden iki bitkinin kendi içinde çaprazlanması sonucu ortaya çıkan hibrit tohum, iklim ve çevre koşullarına karşı daha dayanıklı olurken verimli ve kaliteli üretimin de ilk adımını oluşturuyor. Tohum ıslahının temel amaçları ve avantajları aşağıdaki gibi sıralanıyor:
İklim ve çevre koşullarına daha iyi uyum sağlayan bitkiler yetiştirebilmek
Sebzelerin hastalık ve zararlılara karşı daha dayanıklı olmasını sağlamak
Kaliteli ve verimli ürün elde etmek
Tarım sektörünün gelişimine destek vermek
Pazarda albenisi yüksek ürünler ortaya çıkarabilmek
Su ve gübre gibi bitki gereksinimlerinin daha rahat şekilde kullanılabilmesini sağlamak
Raf ömrü uzun mahsul ortaya çıkarabilmek
Tohum ıslahında yeni dönem!
“Tohum ıslahında kullanılan teknikler nelerdir?” diye merak edenlerdenseniz yazımızın devamında birçok farklı yöntemin kullanıldığını göreceksiniz. Bu yöntemlerin başında, sitolojik, biyoteknolojik, tek tohumdan soy ve mutasyon yöntemleri gelirken teknolojinin gelişmesiyle her geçen gün yeni ıslah yöntemleri keşfedilip uygulanıyor. Bitkilerin toleransını artırmaya yönelik bu teknolojiler günümüzde popülerliğini artırmaya devam ediyor.
Tohum ıslahında son yıllarda öne çıkan yöntemler arasında bitki doku kültürü yer alıyor. Bitki doku kültürü çalışmaları ile, belirlenen ata tohumların saf üst türleri üretilirken bitkinin genetiğini değiştirmeden yalnızca doku kültüründe oynamalar yapılarak tohum elde ediliyor. Yeni tohumlar hızlı büyüyor ve üretimi etkileyebilecek çevresel faktörlere dayanıklı hale geliyor.
Tohum ıslahında sıklıkla başvurulan diğer bir yöntem “cisgenesis” yöntemidir. Bu yöntemde tohumun genel genetik yapısı değiştirilmeden kendisine çok benzeyen başka bir tohumdan gen aktarımı gerçekleştiriliyor. Cisgenesis yöntemi ile belirli bir hastalığa yatkın bir bitkinin tohumunda o hastalığa yatkınlığı belirleyen gene müdahale edilerek sağlıklı bitki gelişimi destekleniyor.
Tohum kaplama teknolojileri de tohum ıslahı yöntemlerinden biri olarak kabul ediliyor. Tohum kaplama, tohumun film gibi maddelerle kaplanarak veya peletlenerek istenilen hale getirilmesi anlamına geliyor. Film kaplamaların tohumların çimlenme yeteneği üzerinde olumlu etkileri bulunurken peletleme yöntemi de genellikle tohumun boyutunun büyütülmesi, tohum ağırlığının artırılması veya tohum boylarının standart hale getirilmesinde kullanılıyor.
Bitkisel üretimde kalite artışı için…
Tohum ıslahı; bitkisel üretimin artmasına, verimli ve kaliteli ürünler elde edilmesine imkan tanıyor. Ürün kalitesi, hasat miktarı ve verimin yükselmesi ile tüketici talebi artarken üretici de kazanıyor. Ayrıca günümüz koşulları düşünüldüğünde toprak yapısının farklılaşması ve iklim koşulları nedeniyle tohum ıslahı zorunlu bir hal alıyor.
e-ha
